Zbornik o Svetom Jovanu Vladimiru, izdavački poduhvat IIU „Svetigora”, izdavačke kuće Mitropolije crnogorsko-primorske, predstavljen je pred brojnom publikom u kripti hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici. Zbornik čija su tri toma već ugledala svjetlo dana, a do Nove godine trebalo bi još četiri, predstavili su mitropolit Amfilohije, protojerej Gojko Perović, rektor Bogoslovije Svetog Petra Cetinjskog, i istoričar dr Vasilj Jovović. Ističući da je Sveti Jovan Vladimir bio gotovo zaboravljen, mitropolit Amfilohije je podsjetio da je Crkva njegovim dolaskom na tron cetinjske arhiepiskopije 1991. godine obnovila Svetu liturgiju na Prečistoj Krajinskoj i litiju Svetog Jovana Vladimira ulicama Bara, kao i tri godine kasnije, tradiciju iznošenja hiljadugodišnjeg Krsta na Rumiju. Zbog sjećanja na žrtvu prvog sveca među srpskim krunisanim glavama, napomenuo je mitrpopolit, Crkva i Mitropolija su cijelu ovu godinu nazvale jubilarnom i posvetile je Jovanu Vladimiru.
On je izrazio žaljenje što mu premijer Milo Đukanović nije odgovorio ni na pisanu ni na usmenu molbu da Mitropolija i Vlada zajednički obilježe ovaj veliki jubilej, ali je istakao da je pozitivno što je država našla za shodno da proslavi hiljadugodišnjicu upokojenja Svetog Jovana Vladimira.
– Dobro je što je država posvetila pažnju ovom jubileju. No, nije dobro što je način obilježavanja nastavak ideološke propagande nama poznate od 1945. godine. Ali, nažalost, to je literatura propagandističkog tima, koja sad više ne propagira marksizam, titoizam, nego dukljanstvo – temelj deset godine nezavisnosti i hiljadu godina državnosti. Samo vezivanje tih godišnjica sa Dukljom i nazivom Crne Gore, to je već za one koji se bave istorijom, stvar je diskutabilna, da ne kažem problematična – poručio je mitropolit.
Naglasivši da se Vladin zbornik o Svetom Jovanu Krstitelju temelji na „brozomorno-montenegrinskoj ideologiji utemeljenoj na dukljanskoj mitologiji”, on je rekao da razumije Vladu koja je odbila da proslavi jubilej sa Mitropolijom, jer „se vlast u Crnoj Gori nije promijenila od 1945.”
„Današnja vlast je ista vlast, samo primitivnija, ograničenija, jer komunizam je bila velika ideja, hrišćanska ideja, te nije slučajno što neki komunizam nazivaju pravoslavljem bez Boga”, rekao je mitropolit. On je rekao da Sveti Jovan Vladimir nije upamćen zato što je bio vladar, nego što je bio svetac. Mitropolit je poručio onima koji dukljanstvom žele da stvore novi identitet, da tako negiraju istoriju Crne Gore.
- Jovan Vladimir je bio mučenik, pa nije čido što je Časni krst jedno od njegovih glavnih znamenja do današnjeg dana. Njegov život i djelo, i vladarsko i ljudsko, djeluju u znaku krsta. On je bio vladar koji nije druge žrtvavao zbog svojih interesa, kao što se sada to radi. On je sebe predao za život svijeta. Bez toga ne bi bilo jasno zašto se pamti poslije hiljadu godina. Oni koji se samo pozivaju na Jovana Vladimira kao vladara, žrtvuju svoj narod i državu svojoj samoživosti, i povezuju se sa takvima u NATO pakt – tiransku organizaciju koja je bombardovala Jugoslaviju i Crnu Goru – rekao je, između ostalog, mitropolit poručivši da je „Crna Gora bez Kosova i Metohije sakato biće, fildžan-avnojevska Crna Gora”.
– To nije Crna Gora mojih predaka. Crna Gora kneza Moračkog Draška koji je prinio Svetom Petru sa Minom Radulovim Moraču. Da je tada bila takva ideologija na Cetinju, Bože sačuvaj, da bi Moračani, Kuči, Vasojevići, prišli Cetinju. Ali, tamo je bio vladar poput Jovana Vladimira. I u tome mu se do zemlje klanjam. Taj vladar sa Cetinja nije sklapao sporazume sa Napoleonom, ondašnjim NATO paktom, nego je ratovao sa njim. To je razlika između NATO pakta i Mojkovca, između naci-fašističke okupacije i onoga što predstavlja danas nato, ne samo za nas, nego za cijeli svijet. E, Sveti Jovan Vladimir ne spada u tu družinu, pozivali se oni na njega ili ne – poručio je mitropolit.
Mitropolit je poručio da će na osvećenju Hrama Svetog Jovana Vladimira u Baru, 25. septembra, biti prisutan sav hrišćanski svijet, na čelu sa patrijarsima jerusalinskim Teofilom i srpskim Irinejem. To će biti vrhunac obilježavanja jubileja i obnavljanje pamćena ne samo na Jovana Vladimira, nego na istinsku vertikalu ljudskog bića i ljudske istorije, u kojoj se jedino može graditi budućnost, kazao je on. S.Ć.


Još četiri toma

Protojerej Gojko Perović, urednik Zbornika, istakao je da su u ovom izdavačkom poduhvatu smjestili bogatu tradiciju prisutnu u svim balkanskim zemljama, koju kroz ovaj vid izdavaštva pokušavamo da približimo čitaocu. On je najavio da će „Svetigora” do nove godine objaviti još četiri toma Zbornika, ali da će Mitropolija i naredne godine objaviti nekoliko izdanja sa temom Jovana Vladimira.
- Iz ovih tekstova, renomiranih naučnika, se vidi kako su se razvijala saznanja o Svetom kralju tokom XIX i XX vijeka. Iz tekstova se uočava da je centar države Jovana Vladimira bio u Skadarskom basenu, kao i da je manastir Prečista Krajinska centralni topos Vladimirovog kulta. Takođe se izvodi zaključak da je sveti lik Jovana Vladimira bio nepresušna inspiracija brojnih književnih i umjetničkih djela. Značaj Jovana Vladimira leži u tome što je prvi vladar poštovan kao svetac u nekoj srpskoj kneževini, uz čije se ime prvi put vezuje jedan novi motiv, a to je motiv svetosti, odnosno hrišćanskih vrlina koje krase vladar – kazao je, između ostalog, dr Vasilj Jovović, priređivač Zbornika.


Deklaracija i apel

Nakon promocije Zbornika o Svetom Jovanu Vladimiru mitropolit Amfilohije je uručio predstavnicima bratstava i plemena Deklaraciju protiv pristupanja NATO savezu, koja je potpisana prije pola godine u Hramu Hristovog Vaskrsenja. Prije toga publici, predstavnici bratstava i plemena pozvani su da pomognu da se sakupi novac za završne radove na Hramu Svetog Jovana vladimira u Baru.